Bakit may lumalangoy sa utang dahil sa Credit Card?

Habang nasa Shopping Mall, nakakita ka ng sale ng cellphone. Nakalagay sa etiketa na ito ay 0% interest gamit ang iyong credit card. Ang halaga ng cellphone ay Php 15,000 at dahil ang iyong credit limit ay Php 16,000, binili mo ito.

Dahil Php 16,000 ang sueldo mo cada buwan, naisip mo na mahuhulugan mo ito ng Php 1,500 cada sueldo na para sa’yo ay maliit na bagay lamang!

Pero totoo ba na “zero percent interest” ito? Ang derecho sagot ay Hindi!

Likas na sa tao na tamad mag–isip. Ito ang ginagamit ng mga advertiser upang laruin ang isipan ng tao kaya’t kung hindi matalas ay iyong pangunawa, madali kang malilinlang ng isang katutak na advertisement na nagkalat sa isang democracia bansa!

Ganito ang nasa isip na kalkulasyon ng madla sa paggamit ng credit card,

Php 15,000 – Php 1,500 = Php 13,500

1,500 = bawas sa capital

13,500 = natitirang bayarin para sa susunod na sueldo

Ang actual na kalkulasyon ng banco ay,

Php 15,000 x .025 = Php 375

Php 1,500 – Php 375 = Php 1,125

Php 1,125 = bawas sa principal

Php 375 = panguna interest ng banco

            2.5% = porciento ng interest cada 14 na araw o 5% cada buwan

Ganito naman ang kalalabasan ng suma total ng iyong ibinayad gamit ang iyong credit card,

Araw ng hulog	Natitirang halaga mula sa Principal	Bayad cada sueldo	Bawas sa Principal	Bayad na napupunta sa Interest
01 July (1)	15,000	1500	1125	375
14 July (2)	13,875	1500	1153.125	346.875
28 July (3)	12,721.875	1500	1,181.955	318.045
04 Aug (4)	11,539.920	1500	1,211.50	288.50
18 Aug (5)	10,328.42	1500	1,241.80	258.210
01 Sept (6)	9,086.62	1500	1,272.85	227.165
15 Sept (7)	7,813.77	1500	1,304.65	195.35
29 Sept (8)	6,509.12	1500	1,337.25	162.75
13 Oct (9)	5,171.87	1500	1,370.70	129.30
27 Oct (10)	3,801.17	1500	1,405.00	95.00
10 Nov (11)	2,396.17	1500	1,440.00	60.00
24 Nov (12)	956.17	Huling bayad	956.17	23.90
Total			15,000	2,480.095

Base sa talaan sa itaas, aabutin ka ng dose hulog bago mo matapos ang binili mong cellphone gamit ang iyong credit card. Hindi rin ito zero percent interest! At ito ay kung hindi ka rin papalya sa paghuhulog cada sueldo!

2,480 ÷ 15,000 = 0.0165 x 100 = 16.5% (interest)

Liliit lamang ang interest nito kung lalakihan mo rin ang iyong bayad cada sueldo para sa nasabing bagay.

Maliit na bagay ba ang magbayad ng Php 2,480 na interest? Para sa akin ay Hindi!

Saan ko ba puede magamit ang Php 2,480?

·  Php 248 x 10 araw = Php 2,480 (puede na pamasahe at pangkain sa 10 araw)

·  Php 2,480 ÷ 2 months = Php 1,240 (puede na bayad sa kuryente ng 2 buwan)

·  Php 2,480 ÷ 4 months = Php 620 (puede na bayad sa tubig sa 4 buwan)

·  Php 2,480 ÷ Php 60 = 40 gallon ng mineral water o isa’t kalahati gallon cada araw

·  Php 2,480 ÷ Php 180 = 14 kilos ng manok (1 kilo cada araw para sa 2 linggo)

Nakakalungkot isipin na maraming Filipino na madalas kalahati pa lang ang ibinayad sa credit card ay ikakaskas na ito muli kaya’t nababaon sila sa utang.

Hindi masama ang umutang, ika nga ni Robert Kiyosaki, “10% porciento ng mga nangungutang sa mundo ay ginagamit ang utang upang yumaman samantalang 90% porciento ay umuutang para lalong humirap.”

Pero paano mo ba magagamit ang utang upang yumaman?

Halimbawa, may talento ka sa pagluluto. Ginamit mo ang iyong credit card para bumili ng mga recado para magluto ng kare–kare. Ibinenta mo ngayon ang iyong pagkain sa oficina at binayaran ka ng cash. Sa pagbabayad sa’yo ng cash, makakabili ka na ulit ng mga recado para sa mga susunod mong paninda at bago pa dumating ang ika–14 na araw na kung saan mapapatawan ka na ng interest sa iyong credit card, nabayaran mo na ito. Paulit–ulit mo itong ginawa hanggang sa nakapagpatayo ka na ng sariling mong restaurant. Ikaw ay yayaman!

Karamihan sa mga Filipino ay ginagamit ang utang para bumili ng mga bagay na hindi naman nila makakain pag dating ng kagipitan. Marami rin na hindi mapakali kung paano gagastusin ang pera sa tuwing araw ng sueldo. Isa sa susi upang yumaman ay ang pagiging “controlado” sa lahat ng situacion. Ang isang sapatos ay walang buhay pero kaya ka nitong controlin sa pagbili nito! Ang pagkain ay walang buhay pero kaya ka nitong kontrolin para lumamon!

Marami ring mga Filipino ang tinatakasan ang kanilang mga utang. Ang desventaja ng ganitong pag–uugali ay hindi mo alam kung kailan ka muli mangangailangan at kung sino pa ang magtitiwala sa’yo. Sabi nga ni Warren Buffet, “Ang katapatan ay isang mahal na regalo, Huwag asahan ito mula sa mumurahing tao.”

Ngayon, kaya mo bang gamitin ang utang upang yumaman?

Paano ka tumutulong sa pagtaas ng presyo ng bilihin sa pamamagitan ng Savings Account & Time Deposit?

Nakasaad sa Section 116 ng REPUBLIC ACT No. 1459,

Ang isang korporasyong banco ay isang korporasyon na tumatanggap ng pera ng iba mula sa pangkalahatang deposito at ginagamit ito, kasama ang sarili nitong kapital, upang bumuo ng isang pinagsamang pondo na ginagawang isang negocio ng paggamit nang direkta o hindi direkta sa isa o higit pa sa mga sumusunod na gamit:

Ang paggawa ng mga pautang;

Ang pagpapanatili ng isang sirkulasyon ng paunawa; o

Ang pagbili, pagbebenta, o koleksyon ng mga bill ng palitan o iba pang mga uri ng negotiable na papel

Nakasaad naman sa Section 1 ng REPUBLIC ACT No. 1405,

Ipinapahayag dito bilang patakaran ng gobierno na hikayatin ang madla na iimbak ang kanilang pera sa mga banco at pigilan ang pribadong pag–iimbak ng sa gayon ay magamit ng banco ang pera sa awtorisadong pagpapa–utang upang makatulong sa pagpapaunlad ng economia ng bansa.

LEGAL ang magkaroon ng Savings Account at LEGAL ang mag–Time Deposit!

Makikita sa ilustracion ito kung saan napupunta ang pera ng mga “depositor” sa pamamagitan ng Savings Account o Time Deposit. Ang Savings Account ay maaaring bawiin anumang oras mula sa Banco samantalang ang Time Deposit ay kailangan hintayin ang “maturity date” bago ito mai–withdraw. Kalkulado na ng isang banco kung magkano ang mga “withdrawables” nila araw–araw at ang mga sobrang pera nila ay pinupuhunan naman sa iba pang puhunan kaya’t lumalaki ang kanilang capital.

Makikita naman sa ilustracion ito kung saan napupunta ang pera ng mga “investor” sa pamamagitan ng Treasury Bond.

Makikita naman sa ilustracion ito mula sa calculator ng Bureau of Treasury kung magkano ang diferencia ng kikitain ng iyong pera kung ito ay pinuhunan sa Treasury Bond laban sa Time Deposit,

http://www.treasury.gov.ph/?page_id=9878

 Time Deposit

  Php 200,000 x 0.02650 = Php 5,300
  Php 5,300 x 0.20 = Php 1,060 (tax)
  Php 5,300 – Php 1,060 = Php 4,240 (interest cada taon)
  Php 4,240 x 3 years = Php 12,720

 Treasury Bond

  Php 200,000 x 0.04875 = Php 9,750
  Php 9,750 x 0.20 = Php 1,950 (tax)
  Php 9,750 – Php 1,950 = Php 7,800 (interest cada taon)
  Php 7,800 x 3 years = Php 23,400

 Diferencia ng interes,

  Php 23,400 – Php 12,720 = Php 10,680

Makikita na di hamak na mas mataas ang kikitain ng iyong pera sa pamamagitan ng Treasury Bond. At dahil ito ay “Government Securities”, seguradong mababayaran ka ng gobierno! Ang gobierno ang tanging may kapangyarihan na makapag–imprenta ng salapi kaya’t walang dahilan upang ikaw ay di mabayaran. Ang tanging tanong lang ay kung may halaga pa ba ang ibinayad sa iyong salapi na dahil naman sa tinatawag na inflation o ang pagtaas ng presyo ng bilihin o pagbaba ng halaga ng isang salapi.

Kung ang isang Banco ay mayroon Php 200,000 mula sa mga nag–Time Deposit at ito ay pinuhunan naman nila sa Treasury Bond at ito ay kumita ng Php 23,400 matapos ang tatlong taon, legal na ibayad lang nila sa nag–Time Deposit ang halagang Php 12,720 dahil ito lamang ang napagkasunduan nila. Ang diferencia Php 10,680 ay mananatili bilang capital at pag–aari ng Banco na puede naman nilang ipautang muli sa publico o ipuhunan muli sa mga Government Securities kaya’t palaki ng palaki ang nagiging capital nito at ito ay LEGAL!

Nagkaiba ang Treasury Bond at Time Deposit base sa kung saan nananatili ang pera. Ang iyong pera ay nananatili sa Pribado o Publico Banco sa pamamagitan ng Time Deposit. Samantala, ang iyong pera ay napupunta derecho sa gobierno sa pamamagitan ng Treasury Bond.

Kung gayon, ano ba ang maganda, Treasury Bond or Time Deposit? Ito ay depende kung kanino mo gusto ipagamit ang iyong pera habang wala ka pang paggagamitan nito.

Puede mo rin hatiin ang iyong pera sa Treasury Bond at Time Deposit o ang tinatawag na “diversification.”

Maganda ang Time Deposit para sa iyong comunidad at maganda naman ang Treasury Bond para sa ating bansa.

Nung naguumpisa pa lang ang Mang Inasal sa Bacolod, nangailangan si Edgar Sia Injap ng capital para sa kanyang negocio. Lumapit siya sa Banco de Oro (BDO) upang humiram ng capital at siya’y  hindi nabigo. Kung walang mga nag–Time Deposit sa BDO, anong ipapautang nito sa mga negosyanteng katulad ni Edgar Sia Injap?

Napalago ni Edgar ang kanyang negocio at nabayaran rin niya ang kanyang utang sa BDO. At dahil sa tagumpay ng Mang Inasal, nabahala ang may–ari ng Jollibee sa competicion. At dahil dito, naisipang bilhin ni Tony Caktiong ng Jollibee ang lahat ng sangay ng Mang Inasal sa halagang 3 bilyong piso. Sa ngayon, isa na sa pinakamayan sa Filipinas si Edgar Sia Injap at ito ay dahil sa mga Time Deposit na ipinautang naman sa kanya ng Banco.

Pamumuhunan sa Condominium

Ano ba ang Condominium?

Ayon sa Section 2 ng Republic Act 4726, 

Ang isang kondominyum ay isang interes sa real estate na binubuo ng hiwalay na interes sa isang yunit sa isang tirahan, pang-industriya o komersyal na gusali at isang hindi lubos na interes sa karaniwang, direkta o hindi direkta, sa lupa kung saan ito matatagpuan at sa iba pang mga karaniwang lugar ng gusali. Ang isang kondominyum ay maaaring kasama, bukod pa, isang hiwalay na interes sa ibang mga bahagi ng naturang real estate. Ang titulo sa mga karaniwang lugar, kabilang ang lupa, o ang mga interes ng mga aplikante sa mga naturang lugar, ay maaaring hawak ng isang korporasyon na espesyal na binuo para sa layunin (na tinatawag na dito na "korporasyon ng condominium") kung saan ang mga may hawak ng hiwalay na interes ay awtomatikong magiging mga miyembro o mga shareholder, sa pagbubukod ng iba, ayon sa interes ng kanilang mga yunit sa karaniwang mga lugar.

Ang tunay na karapatan sa condominium ay maaaring pagmamay-ari o anumang iba pang interes sa tunay na ari–arian na kinikilala ng batas, sa ari-arian sa Civil Code at iba pang may kinalamang batas.

Ang isang gusali na may mga Condominium unit ay may iba’t ibang may–ari sa loob nito. Kung ang isang gusali ay may isang daang unit at ikaw ay nakabili ng cincuenta unit sa loob nito nangangahulugan na halos kalahati ng mga unit sa loob nito ay pag –aari mo subalit hindi mo pag–aari ang mga pasilyo o daanan o elevator na nasa gusaling ito.

At dahil ang mga pasilyo at lobby sa nasabing gusali ay pag–aari pa rin ng Condominium Corporation at ito ay kinakailangang mapanatiling malinis, ang bawat unit owner o tenant ay dapat magbayad ng Association Dues na kalkulado ayon sa sukat ng unit o mga unit na pag–aari mo.

Halimbawa,

Ikaw ay may 30 square meter na unit at ang Association Dues ay 50 pesos per square meter,

            30 sq.m x 50 Php = 1,500 Php

Ang pagkaunawa ng karamihang Filipino ay para ka pa ring nagbabayad ng renta sa sarili mong unit kahit ito ay nabili mo na dahil sa pagbabayad ng Association Dues. Ang kuryente na ginagamit sa gusali ay binabayaran din ng Condominium Corporation pati na rin ang pa–sueldo para sa tagalinis nito at mga guardia na nagbabantay dito veinte cuatro horas.

Ano ba ang puede mangyari sa Condominium matapos ang cincuenta taon?

Ayon sa Section 8 ng Republic Act 4726,

Where several persons own condominiums in a condominium project, an action may be brought by one or more such persons for partition thereof by sale of the entire project, as if the owners of all of the condominiums in such project were co-owners of the entire project in the same proportion as their interests in the common areas: Provided, however, That a partition shall be made only upon a showing:

(a)   That three years after damage or destruction to the project which renders material part thereof unit for its use prior thereto, the project has not been rebuilt or repaired substantially to its state prior to its damage or destruction, or

(b)   That damage or destruction to the project has rendered one-half or more of the units therein untenantable and that condominium owners holding in aggregate more than thirty percent interest in the common areas are opposed to repair or restoration of the project; or

(c)   That the project has been in existence in excess of fifty years, that it is obsolete and uneconomic, and that condominium owners holding in aggregate more than fifty percent interest in the common areas are opposed to repair or restoration or remodeling or modernizing of the project; or

(d)   That the project or a material part thereof has been condemned or expropriated and that the project is no longer viable, or that the condominium owners holding in aggregate more than seventy percent interest in the common areas are opposed to continuation of the condominium regime after expropriation or condemnation of a material portion thereof; or

(e)   That the conditions for such partition by sale set forth in the declaration of restrictions, duly registered in accordance with the terms of this Act, have been met.

Kung ikaw ay nagmamay–ari ng cincuenta unit sa isang gusali ng Condominium na may isang daan unit, ikaw ang majority shareholder nito at ikaw ang may kapangyarihang mag–decision sa kahihinatnan ng gusali matapos ang cincuenta taon.

Bilang may–ari ng isang Condominium, ikaw ay mayroong Condominium Certificate of Title

Halimbawa,

Binenta ang lupang kinatitirikan ng Condominium sa halagang 1million pesos at dahil ikaw ay nagmamay–ari ng cincuenta porciento ng mga Unit dito, ikaw ay makakatanggap ng 500,000 pesos.

Ang Republic Act 4726 ay binalangkas noong 1966 at cincuenta taon makalipas, ito ay noong 2016. Walang sapat na informacion sa ngayon kung may mga Condominium na naitayo na noong 1966 na magpapatunay ng hatian ng benta sa lupang kinatitirikan ng isang Condominium na magpapatunay sa batas na ito.

Isa bang magandang investment ang Condominium?

Ang sagot dito ay nakadepende sa kung papaano mo gagamitin ang Condominium nabili mo.

Kung ito ay gagamitin mong tirahan, meron ka bang sapat na pera pambayad ng Association Dues, kuryente at tubig? Malapit ba ito sa iyong pinagtatrabahuhan na kung saan mas Malaki ang iyong maitatabing pera para ipuhunan sa iba pang bagay.

Kung ito naman ay gagamitin mo bilang paupahan, kelan ba maibabalik ang pinuhunan mong pera dito?

Halimbawa,

Bumili ka ng 30 sq.m na Condominium sa halagang 3 million pesos at ito ay pinaupahan mo ng 15,000 Php per month.

            15,000 Php x 12 months = 180,000 Php

            3,000,000 ÷ 15,000 Php = 200 months (16 years & 8 months)

            180,000 Php ÷ 3,000,000 = 0.06 (6% interest per year)

Base sa kalkulasyon sa itaas,

Kikita ka ng Php 15,000 cada buwan o Php 180,000 cada taon kung ito ay pauupahan mo at kung ito ay dire–derecho at hindi mababakante sa susunod na labing anim na taon!

Mababawi mo ang iyong pinuhunang 3 million piso matapos ang labing anim na taon at walong buwan at ito kung ito ay nasa magandang kalagayan pa rin at hindi nasira dahil sa lindol o bagyo o kung ano pa mang desgracia.

Eh paano kung ibenta mo ang Condominium matapos ang limang taon sa halagang 4 million pesos,

Php 15,000 x 12 x 5 = 900,000 Php (kita sa pagpapaupa) + 4,000,000 Php = 4.9 million pesos

Ang 4 million ay kinalkula base sa hypothetical na 5% na appreciation value ng unit.

Paano ba ang kalakaran sa pagpapaupa ng Condominium?

Kung ikaw ay may isang unit lang at may oras para humarap sa mga prospective tenant, maaring ikaw na ang mag–manage ng paupahan.

Subalit kung ikaw ay may trabajo o isang OFW, puede kang gumamit ng real estate agent na may mga opisina sa ground floor or lobby ng mga Condominium.

Sa pagpapaupa ng Condominium, ang mangungupahan ay magi–issue ng one month deposit at one month advance at 12 post–dated cheque. Kung ikaw ay gagamit ng real estate agent upang humarap sa mangungupahan, ang “service fee” niya ay katumbas ng isang buwang upa ng iyong Condominium unit para sa servicio niya sa buong taon. Siya ang magaasikaso ng papirmhan ng contrata, magpapaayos kung ano man ang sira sa loob ng Condominium at siya ang haharap sa lahat ng problema ng nangungupahan.

Nakasaad sa Section 7 ng Republic Act No. 9653,

Section 7

Ang Rent at ang Kinakailangang Deposito sa Banco

Ang paupahan ay dapat bayaran nang maaga sa loob ng unang limang (5) araw ng bawat kasalukuyang buwan o sa simula ng kasunduan sa paupahan maliban kung ang kontrata ng paupahan ay nagbibigay para sa ibang petsa ng pagbabayad. Hindi maaaring humingi ng mas mababa sa isang (1) buwan na upa sa paupahan ang lessor. Hindi rin siya maaaring humingi ng higit sa dalawang (2) buwan na deposito na dapat itago sa isang bangko sa ilalim ng pangalan ng account ng lessor sa panahon ng buong tagal ng kasunduan ng lease. Anuman at lahat ng interes na naipon dito ay ibabalik sa lessee sa pag-expire ng kontrata ng lease.

Gayunpaman, kung ang lesee ay nabigo na bayaran ang upa, elektrisidad, telepono, tubig o iba pang mga bayarin sa utility o sirain ang anumang mga sangkap ng bahay at mga accessories, ang mga deposito at mga interes sa loob nito ay mawawalan ng pabor sa huli sa halagang katumbas sa pinsala sa pera na ginawa ng nauna.

Section 3

Definition of Terms

Owner/Lessor – kinabibilangan ng may-ari o tagapangasiwa o ahente ng may-ari ng yunit ng tirahan.

Lessee – ay nangangahulugan na ang taong umuupa ng isang yunit ng tirahan.

Maraming real estate agent o may–ari ng Condominium ang sumusuway sa batas na ito. Kung ang nangungupahan ay may “advance deposit” na Php 15,000 noong June 2017 at ito ay kumita ng interes sa pagtatapos ng contrata ng June 2018, dapat ibalik pati “interes” ng pera sa nangungupahan pero ang nangyayari ay pawang 2 months advance ang bayad dahil ginagastos na rin ng may–ari ng Condominium ang nai– advance na pera o bilang pambayad sa real estate agent na humaharap sa kanya.

Nung ako ay minsan nangupahan sa Condominium, ang aking pakiusap sa may–ari ng Condominium ay ibibigay ko ang deposit sa pamamagitan ng post–dated cheque sa ika–siyam na buwan ng aking pangungupahan upang sa gayon ay magamit ko pa ang pera para ipuhunan sa ibang bagay tulad ng Stock Market. Pumayag ang may– ari dahil alam niyang protektado siya ng Section 1 ng Batas Pambansa 22 na nakasaad na,

Section 1

Checks without sufficient funds

Any person who makes or draws and issues any check to apply on account or for value, knowing at the time of issue that he does not have sufficient funds in or credit with the drawee bank for the payment of such check in full upon its presentment, which check is subsequently dishonored by the drawee bank for insufficiency of funds or credit or would have been dishonored for the same reason had not the drawer, without any valid reason, ordered the bank to stop payment, shall be punished by imprisonment of not less than thirty days but not more than one (1) year or by a fine of not less than but not more than double the amount of the check which fine shall in no case exceed Two Hundred Thousand Pesos, or both such fine and imprisonment at the discretion of the court.

The same penalty shall be imposed upon any person who, having sufficient funds in or credit with the drawee bank when he makes or draws and issues a check, shall fail to keep sufficient funds or to maintain a credit to cover the full amount of the check if presented within a period of ninety (90) days from the date appearing thereon, for which reason it is dishonored by the drawee bank.

Where the check is drawn by a corporation, company or entity, the person or persons who actually signed the check in behalf of such drawer shall be liable under this Act.

Nakasaad din sa Article 315 ng Revised Penal Code na,

Article 315

Swindling (estafa)

(a)  By post-dating a check or issuing a check in payment of an obligation when the offender therein were not sufficient to cover the amount of the check. The failure of the drawer of the check to deposit the amount necessary to cover his check within three (3) days from receipt of notice from the bank and/or the payee or holder that said check has been dishonored for lack of insufficiency of funds shall be prima facie evidence of deceit constituting false pretence or fraudulent act. (As amended by R.A. 4885, approved June 17, 1967.)

Nakasaad din sa Section 4 ng Republic Act 9653,

Section 4

Limitasyon sa pagtaas ng upa
                    
Sa loob ng isang (1) taon mula sa pagiging epektibo nito, walang dagdag na dapat ipataw sa renta ng anumang yunit ng tirahan na saklaw ng Batas na ito: sa kondisyon na pagkatapos ng naturang panahon hanggang Disyembre 31, 2013, ang upa ng anumang yunit ng tirahan na saklaw ng Batas na ito ay hindi mapapataas ng higit sa pitong porsiyento (7%) taun-taon hangga't ang yunit ay inookupahan ng parehong lessee: sa karagdagang kondisyon, Na kapag ang tirahan yunit ay naging bakante, ang lessor ay maaaring magtakda ng unang upa para sa susunod Lessee: Ibig sabihin, gayunpaman, na sa kaso ng mga boarding house, mga dormitoryo, mga silid at bedspaces na inaalok para sa upa sa mga mag-aaral, walang pagtaas sa pag-upa nang higit sa isang beses bawat taon ang pahihintulutan.

Paano kung nakapaghulog ka na ng ilang buwan sa iyong Condominium unit at nagbago ang iyong isip, maibabalik pa ba ng iyong mga hinulog?

Ito ay nakadepende sa dami ng iyong hinulog, maaring mong basahin ang Maceda Law o ang “Realty Installment Buyer Act” ng Republic Act No. 6552.

Ito ang aking mga personal na karanasan sa Condominium:

1. Magandang umupa ka muna ng Condominium ng isang taon para malaman mo kung ito ba ay pabor sayo o hindi.

2. Napansin ko na mas mataas ang singil sa kuryente kapag ikaw ay nasa Condominium. Nung ako ay nangungupahan, ang tanging gamit ko lang ay refrigerator, desktop, microwave at washing machine dahil ito ay 25 square meters lamang pero ang aking kuryente ay umaabot ng 800 Php per month.

3. Kung gagamit ka ng Real Estate agent, seguraduhin na ito ay katiwa–tiwala. May mga pagkakataon na kung saan ang unit ay nababakante ng ilang buwan at ito ay pinauupahan sa mga “transient occupant”. Ang mga transient occupant ay yung mga vacacionista o turista na ayaw pumalagi sa hotel dahil sa kakulangan ng amenities kaya’t sila ay umuupa ng mga unit katulad ng sa Condominium na kung saan puede nila ito magamit na hindi limitado ang kanilang kilos. Sila ay maaring pumirme dito ng isang linggo o hanggang isang buwan.

4. Mas mainam na bumili ng Condominium ng cash kesa sa instalment dahil nasasayangan ako sa interes na ibabayad dito. Ako ay nakabili ng Condominium sa Valenzuela subalit ang aking trabajo ay nasa Ortigas kaya’t pinaupahan ko na lang ang aking unit sa halagang Php 10,000 at umupa naman ako ng Condominium sa Ortigas sa halagang Php 12,000. Sa gayon, pawang lumalabas na ang aking upa ay Php 2,000 lang plus ang Association Dues na Php 1,500 na di hamak na mas mababa kung ako ay uupa ng apartment at mamasahe pa ako papunta sa trabajo. Kaya naman kahit Php 16,000 lang ang aking sueldo ay marami pa rin akong naitatabing pera para ipuhunan sa iba pang investment.

5. Pabor ang Condominium para sa mga single. Para sa mga de familia at may mga anak, madalas ang mga bata ay nakakulong lamang sa loob ng Condominium unit at hindi na nagkakaroon ng pagkakataon na makipaglaro sa ibang bata na importante para sa kanilang pakikihalubilong social.

6. Maraming ipinagbabawal sa loob ng Condominium tulad ng pagaalaga ng hayop at paninigarilyo sa loob ng unit.

7. Kung ikaw ay nasa mataas na palapag ng Condominium, minsan ay matagal ang paghihintay sa elevator lalo na kung rush hour at kung huminto man sa iyong palapag, ito ay puno na!

Nakasalalay sa iyo kung paano magiging pabor ang pagbili ng isang Condominium. Walang perpektong reseta para dito dahil iba–iba ang pangangailangan at adhikain ng bawat isa. Ang layunin ng lathalang ito ay magbigay linaw ng mga bagay na maaaring mong asahan sa iyong pagde–decision.

RATES OF INTEREST ON LOANS

ACT No. 2655

AN ACT FIXING RATES OF INTEREST UPON LOANS AND DECLARING THE EFFECT OF RECEIVING OR TAKING USURIOUS RATES AND FOR OTHER PURPOSES

Section 1

The rate of interest for the loan or forbearance of any money goods, or credits and the rate allowed in judgments, in the absence of express contract as to such rate of interest, shall be six per centum per annum or such rate as may be prescribed by the Monetary Board of the Central Bank of the Philippines for that purpose in accordance with the authority hereby granted.  

a. The Monetary Board is hereby authorized to prescribe the maximum rate or rates of interest for the loan or renewal thereof or the forbearance of any money, goods or credits, and to change such rate or rates whenever warranted by prevailing economic and social conditions.

In the exercise of the authority herein granted, the Monetary Board may prescribe higher maximum rates for loans of low priority, such as consumer loans or renewals thereof as well as such loans made by pawnshops finance companies and other similar credit institutions although the rates prescribed for these institutions need not necessarily be uniform. The Monetary Board is also authorized to prescribe different maximum rate or rates for different types of borrowings, including deposits and deposit substitutes, or loans of financial intermediaries.

Section 2

No person or corporation shall directly or indirectly take or receive in money or other property, real or personal, or choses in action, a higher rate of interest or greater sum or value, including commissions, premiums, fines and penalties, for the loan or renewal thereof or forbearance of money, goods, or credits, where such loan or renewal or forbearance is secured in whole or in part by a mortgage upon real estate the title to which is duly registered, or by any document conveying such real estate or an interest therein, than twelve per centum per annum or the maximum rate prescribed by the Monetary Board and in force at the time the loan or renewal thereof or forbearance is granted: Provided, That the rate of interest under this section or the maximum rate of interest that may be prescribed by the Monetary Board under this section may likewise apply to loans secured by other types of security as may be specified by the Monetary Board.

Section 3

No person or corporation shall directly or indirectly demand, take, receive or agree to charge in money or other property, real or personal, a higher rate or greater sum or value for the loan or forbearance of money, goods, or credits where such loan or forbearance is not secured as provided in Section two hereof, than fourteen per centum per annum or the maximum rate or rates prescribed by the Monetary Board and in force at the time the loan or forbearance is granted.

Section 4

No pawnbroker or pawnbroker's agent shall directly or indirectly stipulate, charge, demand, take or receive any higher rate or greater sum or value for any loan or forbearance than two and one-half per centum per month when the sum lent is less than one hundred pesos; two per centum per month when the sum lent is one hundred pesos or more, but not exceeding five hundred pesos; and fourteen per centum per annum when it is more than the amount last mentioned; or the maximum rate or rates prescribed by the Monetary Board and in force at the time the loan or forbearance is granted. A pawnbroker or pawnbroker's agent shall be considered such, for the benefits of this Act, only if he be duly licensed and has an establishment open to the public.

It shall be unlawful for a pawnbroker or pawnbroker's agent to divide the pawn offered by a person into two or more fractions in order to collect greater interest than the permitted by this section.

It shall also be unlawful for a pawnbroker or pawnbroker's agent to require the pawner to pay an additional charge as insurance premium for the safekeeping and conservation of the article pawned.

a. The Monetary Board may eliminate, exempt from, or suspend the effectivity of, interest rate ceilings on certain types of loans or renewals thereof or forbearances of money, goods, or credit, whenever warranted by prevailing economic and social conditions.

b. In the exercise of its authority to fix the maximum rate or rates of interest under this Act, the Monetary Board shall be guided by the following:

1. The existing economic conditions in the country and the general requirements of the national economy;

2. The supply of and demand for credit;

3. The rate of increase in the price levels; and

4. Such other relevant criteria as the Monetary Board may adopt.

Section 5

In computing the interest on any obligation, promissory note or other instrument or contract, compound interest shall not be reckoned, except by agreement: Provided, That whenever compound interest is agreed upon, the effective rate of interest charged by the creditor shall not exceed the equivalent of the maximum rate prescribed by the Monetary Board, or, in default thereof, whenever the debt is judicially claimed, in which last case it shall draw six per centum per annum interest or such rate as may be prescribed by the Monetary Board. No person or corporation shall require interest to be paid in advance for a period of more than one year: Provided, however, That whenever interest is paid in advance, the effective rate of interest charged by the creditor shall not exceed the equivalent of the maximum rate prescribed by the Monetary Board.

Section 6

Any person or corporation who, for any such loan or renewal thereof or forbearance, shall have paid or delivered a higher rate or greater sum or value than is hereinbefore allowed to be taken or received, may recover the whole interest, commissions, premiums penalties and surcharges paid or delivered with costs and attorneys' fees in such sum as may be allowed by the court in an action against the person or corporation who took or received them if such action is brought within two years after such payment or delivery: Provided, however, That the creditor shall not be obliged to return the interest, commissions and premiums for a period of not more than one year collected by him in advance when the debtor shall have paid the obligation before it is due, provided such interest, and commissions and premiums do not exceed the rates fixed in this Act.

Section 7

All covenants and stipulations contained in conveyances, mortgages, bonds, bills, notes, and other contracts or evidences of debts, and all deposits of goods or other things, whereupon or whereby there shall be stipulated, charged, demanded, reserved, secured, taken, or received, directly or indirectly, a higher rate or greater sum or value for the loan or renewal or forbearance of money, goods, or credits than is hereinbefore allowed, shall be void: Provided, however, That no merely clerical error in the computation of interest, made without intent to evade any of the provisions of this Act, shall render a contract void: Provided, further, That parties to a loan agreement, the proceeds of which may be availed of partially or fully at some future time, may stipulate that the rate of interest agreed upon at the time the loan agreement is entered into, which rate shall not exceed the maximum allowed by law, shall prevail notwithstanding subsequent changes in the maximum rates that may be made by the Monetary Board: And Provided, finally, That nothing herein contained shall be construed to prevent the purchase by an innocent purchaser of a negotiable mercantile paper, usurious or otherwise, for valuable consideration before maturity, when there has been no intention on the part of said purchaser to evade the provisions of this Act and said purchase was not a part of the original usurious transaction. In any case, however, the maker of said note shall have the right to recover from said original holder the whole interest paid by him thereon and, in case of litigation, also the costs and such attorney's fees as may be allowed by the court.

Section 8

All loans under which payment is to be made in agricultural products or seed or in any other kind of commodities shall also be null and void unless they provide that such products or seed or other commodities shall 6e appraised at the time when the obligation falls due at the current local market price: Provided, That unless otherwise stated in a document written in a language or dialect intelligible to the debtor and subscribed in the presence of not less than two witnesses, any contract advancing money to be repaid later in agricultural products or seed or any other kind of commodities shall be understood to be a loan, and any person or corporation having paid otherwise shall be entitled in case action is brought within two years after such payment or delivery to recover all the products or seed delivered as interest, or the value thereof, together with the costs and attorney's fees in such sum as may be allowed by the court. Nothing contained in this section shall be construed to prevent the lender from taking interest for the money lent, provided such interest be not in excess of the rates herein fixed.

Section 9

The person or corporation sued shall file its answer in writing under oath to any complaint brought or filed against said person or corporation before a competent court to recover the money or other personal or real property, seeds or agricultural products, charged or received in violation of the provisions of this Act. The lack of taking an oath to an answer to a complaint will mean the admission of the facts contained in the latter.

a. The Monetary Board shall promulgate such rules and regulations as may be necessary to implement effectively the provisions of this Act.

Section 10

Without prejudice to the proper civil action violation of this Act and the implementing rules and regulations promulgated by the Monetary Board shall be subject to criminal prosecution and the guilty person shall, upon conviction, be sentenced to a fine of not less than fifty pesos nor more than five hundred pesos, or to imprisonment for not less than thirty days nor more than one year, or both, in the discretion of the court, and to return the entire sum received as interest from the party aggrieved, and in the case of non-payment, to suffer subsidiary imprisonment at the rate of one day for every two pesos: Provided, That in case of corporations, associations, societies, or companies the manager, administrator or gerent or the person who has charge of the management or administration of the business shall be criminally responsible for any violation of this Act.  

Section 11

All Acts and parts of Acts inconsistent with the provisions of this Act are hereby repealed.

Section 12

This Act shall take effect on the first day of May, nineteen hundred and sixteen.

ENACTED,

February 24, 1916