Rich Dad, Poor Dad

Karamihan sa mga nabasa kong blog tungkol sa Financial Independence ay nakabase sa librong ito ni Robert Kiyosaki na may pamagat na “Rich Dad, Poor Dad.”

Isa rin ito sa mga unang libro na aking nabasa kaya’t natutunan ko ang kalakaran ng pamumuhunan. Subalit hindi lang ito ang aking naging basehan, kinailangan ko din na isagawa sa tunay na buhay ang mga bagay na aking nabasa ng walang takot na magkamali kaya’t nailalathala ko sa blog na ito ang aking mga natutunan.

Maganda ang nilalaman ng librong ito at di hamak na mas maganda itong basahin kesa sa mga fiction books na wala naming magagawa para sa ikauunlad mo bilang tao.

Ito ang ilan sa mga sipi mula sa libro,

On page 21, "My house is a liability, and if your house is your largest investment, you’re in big trouble."

On page 22, "There is a big difference between being poor and being broke. Broke is temporary, and poor is eternal."

On page 42, "Does teaching mean talking or lecture?"...."That’s how they teach you in school" he said smiling. "But that is not how life teaches you, and I would say that life is the best teacher of all. Most of the time, life does not talk to you. It just sort of pushes you around. Each push is life saying, "Wake up. There’s something I want you to learn."

On page 43, "If you learn this lesson, you will grow into a wise, wealthy and happy young man. If you don’t, you will spend your life blaming a job, low pay or your boss for your problems. You’ll live life hoping for that big break that will solve all your money problem."

On page 44, "You really wanted to win, but the fear of losing was greater than the excitement of winning. Deep inside, you and only you will know you didn’t go for it. You chose to play it safe."

On page 45, "Stop blaming me, thinking I’m the problem. If you think I’m the problem, then you have to change me. If you realize that you’re the problem, then you can change yourself, learn something and grow wiser."

"And that’s exactly what most people do. They quit and go looking for another job, better opportunity, and higher pay, actually thinking that a new job or more pay will solve the problem. In most cases it won’t."

On page 60, "The main cause of poverty or financial struggle is fear and ignorance, not the economy or the government or the rich. It’s the self–inflicted fear and ignorance that keeps the people trapped."

On page 62, "Unfortunately, for many people, school is end, not the beginning."

On page 75, "If people are prepared and flexible, keep an open mind and learn, they will grow richer and richer through the changes. If they think money will solve problems, I am afraid those people will have a rough–ride."

On page 81, "If you want to be rich, simply spend your life buying assets."

On page 93, "We started to understand why our rich dad told us that schools were designed to produce good employees instead of employers."

On page 104, "Wealth measures how much money YOUR money is making and, therefore, your financial survivability."

On page 105, “The rich buy assets. The poor only have expenses. The middle class buys liabilities THEY THINK are assets."

On page 112, "A problem with school is that you become what you study. So if you study, say, cooking, you become a chef. If you study law, you become an attorney, and a study of auto mechanics makes you a mechanic. The mistake in becoming WHAT YOU STUDY is that too many people FORGET to mind their own business. They spend their lives minding SOMEONE ELSE’S business and making that person rich."

On page 114, "Life is sometimes tough when you do not fit the "standard" profile."

On page 162, "Yet, if you look at the way humans are designed to learn, we learn by making mistakes. We learn to walk by falling down. If we never fell down, we would never walk."

On page 175, "If you’re not a good leader, you’ll get shot in the back, just like they do in business."

On page 176, "JOB is an acronym for "Just OVER broke."

On page 199, "My point is that it’s those doubts and cynicism that keep most people poor and playing it safe. The real world is simply waiting for you to get rich. Only a person’s doubts keep them poor. As I said, getting out of the rat race is technically easy. It doesn’t take much education, but those doubts are CRIPPLERS for most people."

On page 216, "Most people simply buy investments RATHER than first invest IN LEARNING about investing."

On page 218, "There are so many "intelligent" people who argue or defend when a new idea clashes with the way they think. In this case, their so–called intelligence combined with ARROGANCE equals IGNORANCE.

On page 221, "I would say that one of the hardest things about wealth building is to be true to yourself and be willing to not go along with the crowd."

On page 223, "Another side note. In today’s fast–changing world, it’s not so much what you know anymore that counts, because OFTEN what you know is old. It is HOW FAST you learn. That skill is priceless. It’s priceless in finding faster formulas – recipes, if you will, for making dough. WORKING HARD FOR MONEY is an old formula born in the day of CAVE MEN.

On page 229, "I know that sounds tough, but as I said, if you’re not TOUGH INSIDE, the world will ALWAYS PUSH you around anyway."

On page 238, "To be MASTER OF MONEY, you need to be SMARTER than it. Then MONEY WILL DO AS IT IS TOLD. It will obey you. Instead of being slave to it, you will be the master of it. That is financial intelligence."

Bakit may lumalangoy sa utang dahil sa Credit Card?

Habang nasa Shopping Mall, nakakita ka ng sale ng cellphone. Nakalagay sa etiketa na ito ay 0% interest gamit ang iyong credit card. Ang halaga ng cellphone ay Php 15,000 at dahil ang iyong credit limit ay Php 16,000, binili mo ito.

Dahil Php 16,000 ang sueldo mo cada buwan, naisip mo na mahuhulugan mo ito ng Php 1,500 cada sueldo na para sa’yo ay maliit na bagay lamang!

Pero totoo ba na “zero percent interest” ito? Ang derecho sagot ay Hindi!

Likas na sa tao na tamad mag–isip. Ito ang ginagamit ng mga advertiser upang laruin ang isipan ng tao kaya’t kung hindi matalas ay iyong pangunawa, madali kang malilinlang ng isang katutak na advertisement na nagkalat sa isang democracia bansa!

Ganito ang nasa isip na kalkulasyon ng madla sa paggamit ng credit card,

Php 15,000 – Php 1,500 = Php 13,500

1,500 = bawas sa capital

13,500 = natitirang bayarin para sa susunod na sueldo

Ang actual na kalkulasyon ng banco ay,

Php 15,000 x .025 = Php 375

Php 1,500 – Php 375 = Php 1,125

Php 1,125 = bawas sa principal

Php 375 = panguna interest ng banco

            2.5% = porciento ng interest cada 14 na araw o 5% cada buwan

Ganito naman ang kalalabasan ng suma total ng iyong ibinayad gamit ang iyong credit card,

Araw ng hulog	Natitirang halaga mula sa Principal	Bayad cada sueldo	Bawas sa Principal	Bayad na napupunta sa Interest
01 July (1)	15,000	1500	1125	375
14 July (2)	13,875	1500	1153.125	346.875
28 July (3)	12,721.875	1500	1,181.955	318.045
04 Aug (4)	11,539.920	1500	1,211.50	288.50
18 Aug (5)	10,328.42	1500	1,241.80	258.210
01 Sept (6)	9,086.62	1500	1,272.85	227.165
15 Sept (7)	7,813.77	1500	1,304.65	195.35
29 Sept (8)	6,509.12	1500	1,337.25	162.75
13 Oct (9)	5,171.87	1500	1,370.70	129.30
27 Oct (10)	3,801.17	1500	1,405.00	95.00
10 Nov (11)	2,396.17	1500	1,440.00	60.00
24 Nov (12)	956.17	Huling bayad	956.17	23.90
Total			15,000	2,480.095

Base sa talaan sa itaas, aabutin ka ng dose hulog bago mo matapos ang binili mong cellphone gamit ang iyong credit card. Hindi rin ito zero percent interest! At ito ay kung hindi ka rin papalya sa paghuhulog cada sueldo!

2,480 ÷ 15,000 = 0.0165 x 100 = 16.5% (interest)

Liliit lamang ang interest nito kung lalakihan mo rin ang iyong bayad cada sueldo para sa nasabing bagay.

Maliit na bagay ba ang magbayad ng Php 2,480 na interest? Para sa akin ay Hindi!

Saan ko ba puede magamit ang Php 2,480?

·  Php 248 x 10 araw = Php 2,480 (puede na pamasahe at pangkain sa 10 araw)

·  Php 2,480 ÷ 2 months = Php 1,240 (puede na bayad sa kuryente ng 2 buwan)

·  Php 2,480 ÷ 4 months = Php 620 (puede na bayad sa tubig sa 4 buwan)

·  Php 2,480 ÷ Php 60 = 40 gallon ng mineral water o isa’t kalahati gallon cada araw

·  Php 2,480 ÷ Php 180 = 14 kilos ng manok (1 kilo cada araw para sa 2 linggo)

Nakakalungkot isipin na maraming Filipino na madalas kalahati pa lang ang ibinayad sa credit card ay ikakaskas na ito muli kaya’t nababaon sila sa utang.

Hindi masama ang umutang, ika nga ni Robert Kiyosaki, “10% porciento ng mga nangungutang sa mundo ay ginagamit ang utang upang yumaman samantalang 90% porciento ay umuutang para lalong humirap.”

Pero paano mo ba magagamit ang utang upang yumaman?

Halimbawa, may talento ka sa pagluluto. Ginamit mo ang iyong credit card para bumili ng mga recado para magluto ng kare–kare. Ibinenta mo ngayon ang iyong pagkain sa oficina at binayaran ka ng cash. Sa pagbabayad sa’yo ng cash, makakabili ka na ulit ng mga recado para sa mga susunod mong paninda at bago pa dumating ang ika–14 na araw na kung saan mapapatawan ka na ng interest sa iyong credit card, nabayaran mo na ito. Paulit–ulit mo itong ginawa hanggang sa nakapagpatayo ka na ng sariling mong restaurant. Ikaw ay yayaman!

Karamihan sa mga Filipino ay ginagamit ang utang para bumili ng mga bagay na hindi naman nila makakain pag dating ng kagipitan. Marami rin na hindi mapakali kung paano gagastusin ang pera sa tuwing araw ng sueldo. Isa sa susi upang yumaman ay ang pagiging “controlado” sa lahat ng situacion. Ang isang sapatos ay walang buhay pero kaya ka nitong controlin sa pagbili nito! Ang pagkain ay walang buhay pero kaya ka nitong kontrolin para lumamon!

Marami ring mga Filipino ang tinatakasan ang kanilang mga utang. Ang desventaja ng ganitong pag–uugali ay hindi mo alam kung kailan ka muli mangangailangan at kung sino pa ang magtitiwala sa’yo. Sabi nga ni Warren Buffet, “Ang katapatan ay isang mahal na regalo, Huwag asahan ito mula sa mumurahing tao.”

Ngayon, kaya mo bang gamitin ang utang upang yumaman?

Paano ka tumutulong sa pagtaas ng presyo ng bilihin sa pamamagitan ng Savings Account & Time Deposit?

Nakasaad sa Section 116 ng REPUBLIC ACT No. 1459,

Ang isang korporasyong banco ay isang korporasyon na tumatanggap ng pera ng iba mula sa pangkalahatang deposito at ginagamit ito, kasama ang sarili nitong kapital, upang bumuo ng isang pinagsamang pondo na ginagawang isang negocio ng paggamit nang direkta o hindi direkta sa isa o higit pa sa mga sumusunod na gamit:

Ang paggawa ng mga pautang;

Ang pagpapanatili ng isang sirkulasyon ng paunawa; o

Ang pagbili, pagbebenta, o koleksyon ng mga bill ng palitan o iba pang mga uri ng negotiable na papel

Nakasaad naman sa Section 1 ng REPUBLIC ACT No. 1405,

Ipinapahayag dito bilang patakaran ng gobierno na hikayatin ang madla na iimbak ang kanilang pera sa mga banco at pigilan ang pribadong pag–iimbak ng sa gayon ay magamit ng banco ang pera sa awtorisadong pagpapa–utang upang makatulong sa pagpapaunlad ng economia ng bansa.

LEGAL ang magkaroon ng Savings Account at LEGAL ang mag–Time Deposit!

Makikita sa ilustracion ito kung saan napupunta ang pera ng mga “depositor” sa pamamagitan ng Savings Account o Time Deposit. Ang Savings Account ay maaaring bawiin anumang oras mula sa Banco samantalang ang Time Deposit ay kailangan hintayin ang “maturity date” bago ito mai–withdraw. Kalkulado na ng isang banco kung magkano ang mga “withdrawables” nila araw–araw at ang mga sobrang pera nila ay pinupuhunan naman sa iba pang puhunan kaya’t lumalaki ang kanilang capital.

Makikita naman sa ilustracion ito kung saan napupunta ang pera ng mga “investor” sa pamamagitan ng Treasury Bond.

Makikita naman sa ilustracion ito mula sa calculator ng Bureau of Treasury kung magkano ang diferencia ng kikitain ng iyong pera kung ito ay pinuhunan sa Treasury Bond laban sa Time Deposit,

http://www.treasury.gov.ph/?page_id=9878

 Time Deposit

  Php 200,000 x 0.02650 = Php 5,300
  Php 5,300 x 0.20 = Php 1,060 (tax)
  Php 5,300 – Php 1,060 = Php 4,240 (interest cada taon)
  Php 4,240 x 3 years = Php 12,720

 Treasury Bond

  Php 200,000 x 0.04875 = Php 9,750
  Php 9,750 x 0.20 = Php 1,950 (tax)
  Php 9,750 – Php 1,950 = Php 7,800 (interest cada taon)
  Php 7,800 x 3 years = Php 23,400

 Diferencia ng interes,

  Php 23,400 – Php 12,720 = Php 10,680

Makikita na di hamak na mas mataas ang kikitain ng iyong pera sa pamamagitan ng Treasury Bond. At dahil ito ay “Government Securities”, seguradong mababayaran ka ng gobierno! Ang gobierno ang tanging may kapangyarihan na makapag–imprenta ng salapi kaya’t walang dahilan upang ikaw ay di mabayaran. Ang tanging tanong lang ay kung may halaga pa ba ang ibinayad sa iyong salapi na dahil naman sa tinatawag na inflation o ang pagtaas ng presyo ng bilihin o pagbaba ng halaga ng isang salapi.

Kung ang isang Banco ay mayroon Php 200,000 mula sa mga nag–Time Deposit at ito ay pinuhunan naman nila sa Treasury Bond at ito ay kumita ng Php 23,400 matapos ang tatlong taon, legal na ibayad lang nila sa nag–Time Deposit ang halagang Php 12,720 dahil ito lamang ang napagkasunduan nila. Ang diferencia Php 10,680 ay mananatili bilang capital at pag–aari ng Banco na puede naman nilang ipautang muli sa publico o ipuhunan muli sa mga Government Securities kaya’t palaki ng palaki ang nagiging capital nito at ito ay LEGAL!

Nagkaiba ang Treasury Bond at Time Deposit base sa kung saan nananatili ang pera. Ang iyong pera ay nananatili sa Pribado o Publico Banco sa pamamagitan ng Time Deposit. Samantala, ang iyong pera ay napupunta derecho sa gobierno sa pamamagitan ng Treasury Bond.

Kung gayon, ano ba ang maganda, Treasury Bond or Time Deposit? Ito ay depende kung kanino mo gusto ipagamit ang iyong pera habang wala ka pang paggagamitan nito.

Puede mo rin hatiin ang iyong pera sa Treasury Bond at Time Deposit o ang tinatawag na “diversification.”

Maganda ang Time Deposit para sa iyong comunidad at maganda naman ang Treasury Bond para sa ating bansa.

Nung naguumpisa pa lang ang Mang Inasal sa Bacolod, nangailangan si Edgar Sia Injap ng capital para sa kanyang negocio. Lumapit siya sa Banco de Oro (BDO) upang humiram ng capital at siya’y  hindi nabigo. Kung walang mga nag–Time Deposit sa BDO, anong ipapautang nito sa mga negosyanteng katulad ni Edgar Sia Injap?

Napalago ni Edgar ang kanyang negocio at nabayaran rin niya ang kanyang utang sa BDO. At dahil sa tagumpay ng Mang Inasal, nabahala ang may–ari ng Jollibee sa competicion. At dahil dito, naisipang bilhin ni Tony Caktiong ng Jollibee ang lahat ng sangay ng Mang Inasal sa halagang 3 bilyong piso. Sa ngayon, isa na sa pinakamayan sa Filipinas si Edgar Sia Injap at ito ay dahil sa mga Time Deposit na ipinautang naman sa kanya ng Banco.

Pamumuhunan sa Condominium

Ano ba ang Condominium?

Ayon sa Section 2 ng Republic Act 4726, 

Ang isang kondominyum ay isang interes sa real estate na binubuo ng hiwalay na interes sa isang yunit sa isang tirahan, pang-industriya o komersyal na gusali at isang hindi lubos na interes sa karaniwang, direkta o hindi direkta, sa lupa kung saan ito matatagpuan at sa iba pang mga karaniwang lugar ng gusali. Ang isang kondominyum ay maaaring kasama, bukod pa, isang hiwalay na interes sa ibang mga bahagi ng naturang real estate. Ang titulo sa mga karaniwang lugar, kabilang ang lupa, o ang mga interes ng mga aplikante sa mga naturang lugar, ay maaaring hawak ng isang korporasyon na espesyal na binuo para sa layunin (na tinatawag na dito na "korporasyon ng condominium") kung saan ang mga may hawak ng hiwalay na interes ay awtomatikong magiging mga miyembro o mga shareholder, sa pagbubukod ng iba, ayon sa interes ng kanilang mga yunit sa karaniwang mga lugar.

Ang tunay na karapatan sa condominium ay maaaring pagmamay-ari o anumang iba pang interes sa tunay na ari–arian na kinikilala ng batas, sa ari-arian sa Civil Code at iba pang may kinalamang batas.

Ang isang gusali na may mga Condominium unit ay may iba’t ibang may–ari sa loob nito. Kung ang isang gusali ay may isang daang unit at ikaw ay nakabili ng cincuenta unit sa loob nito nangangahulugan na halos kalahati ng mga unit sa loob nito ay pag –aari mo subalit hindi mo pag–aari ang mga pasilyo o daanan o elevator na nasa gusaling ito.

At dahil ang mga pasilyo at lobby sa nasabing gusali ay pag–aari pa rin ng Condominium Corporation at ito ay kinakailangang mapanatiling malinis, ang bawat unit owner o tenant ay dapat magbayad ng Association Dues na kalkulado ayon sa sukat ng unit o mga unit na pag–aari mo.

Halimbawa,

Ikaw ay may 30 square meter na unit at ang Association Dues ay 50 pesos per square meter,

            30 sq.m x 50 Php = 1,500 Php

Ang pagkaunawa ng karamihang Filipino ay para ka pa ring nagbabayad ng renta sa sarili mong unit kahit ito ay nabili mo na dahil sa pagbabayad ng Association Dues. Ang kuryente na ginagamit sa gusali ay binabayaran din ng Condominium Corporation pati na rin ang pa–sueldo para sa tagalinis nito at mga guardia na nagbabantay dito veinte cuatro horas.

Ano ba ang puede mangyari sa Condominium matapos ang cincuenta taon?

Ayon sa Section 8 ng Republic Act 4726,

Where several persons own condominiums in a condominium project, an action may be brought by one or more such persons for partition thereof by sale of the entire project, as if the owners of all of the condominiums in such project were co-owners of the entire project in the same proportion as their interests in the common areas: Provided, however, That a partition shall be made only upon a showing:

(a)   That three years after damage or destruction to the project which renders material part thereof unit for its use prior thereto, the project has not been rebuilt or repaired substantially to its state prior to its damage or destruction, or

(b)   That damage or destruction to the project has rendered one-half or more of the units therein untenantable and that condominium owners holding in aggregate more than thirty percent interest in the common areas are opposed to repair or restoration of the project; or

(c)   That the project has been in existence in excess of fifty years, that it is obsolete and uneconomic, and that condominium owners holding in aggregate more than fifty percent interest in the common areas are opposed to repair or restoration or remodeling or modernizing of the project; or

(d)   That the project or a material part thereof has been condemned or expropriated and that the project is no longer viable, or that the condominium owners holding in aggregate more than seventy percent interest in the common areas are opposed to continuation of the condominium regime after expropriation or condemnation of a material portion thereof; or

(e)   That the conditions for such partition by sale set forth in the declaration of restrictions, duly registered in accordance with the terms of this Act, have been met.

Kung ikaw ay nagmamay–ari ng cincuenta unit sa isang gusali ng Condominium na may isang daan unit, ikaw ang majority shareholder nito at ikaw ang may kapangyarihang mag–decision sa kahihinatnan ng gusali matapos ang cincuenta taon.

Bilang may–ari ng isang Condominium, ikaw ay mayroong Condominium Certificate of Title

Halimbawa,

Binenta ang lupang kinatitirikan ng Condominium sa halagang 1million pesos at dahil ikaw ay nagmamay–ari ng cincuenta porciento ng mga Unit dito, ikaw ay makakatanggap ng 500,000 pesos.

Ang Republic Act 4726 ay binalangkas noong 1966 at cincuenta taon makalipas, ito ay noong 2016. Walang sapat na informacion sa ngayon kung may mga Condominium na naitayo na noong 1966 na magpapatunay ng hatian ng benta sa lupang kinatitirikan ng isang Condominium na magpapatunay sa batas na ito.

Isa bang magandang investment ang Condominium?

Ang sagot dito ay nakadepende sa kung papaano mo gagamitin ang Condominium nabili mo.

Kung ito ay gagamitin mong tirahan, meron ka bang sapat na pera pambayad ng Association Dues, kuryente at tubig? Malapit ba ito sa iyong pinagtatrabahuhan na kung saan mas Malaki ang iyong maitatabing pera para ipuhunan sa iba pang bagay.

Kung ito naman ay gagamitin mo bilang paupahan, kelan ba maibabalik ang pinuhunan mong pera dito?

Halimbawa,

Bumili ka ng 30 sq.m na Condominium sa halagang 3 million pesos at ito ay pinaupahan mo ng 15,000 Php per month.

            15,000 Php x 12 months = 180,000 Php

            3,000,000 ÷ 15,000 Php = 200 months (16 years & 8 months)

            180,000 Php ÷ 3,000,000 = 0.06 (6% interest per year)

Base sa kalkulasyon sa itaas,

Kikita ka ng Php 15,000 cada buwan o Php 180,000 cada taon kung ito ay pauupahan mo at kung ito ay dire–derecho at hindi mababakante sa susunod na labing anim na taon!

Mababawi mo ang iyong pinuhunang 3 million piso matapos ang labing anim na taon at walong buwan at ito kung ito ay nasa magandang kalagayan pa rin at hindi nasira dahil sa lindol o bagyo o kung ano pa mang desgracia.

Eh paano kung ibenta mo ang Condominium matapos ang limang taon sa halagang 4 million pesos,

Php 15,000 x 12 x 5 = 900,000 Php (kita sa pagpapaupa) + 4,000,000 Php = 4.9 million pesos

Ang 4 million ay kinalkula base sa hypothetical na 5% na appreciation value ng unit.

Paano ba ang kalakaran sa pagpapaupa ng Condominium?

Kung ikaw ay may isang unit lang at may oras para humarap sa mga prospective tenant, maaring ikaw na ang mag–manage ng paupahan.

Subalit kung ikaw ay may trabajo o isang OFW, puede kang gumamit ng real estate agent na may mga opisina sa ground floor or lobby ng mga Condominium.

Sa pagpapaupa ng Condominium, ang mangungupahan ay magi–issue ng one month deposit at one month advance at 12 post–dated cheque. Kung ikaw ay gagamit ng real estate agent upang humarap sa mangungupahan, ang “service fee” niya ay katumbas ng isang buwang upa ng iyong Condominium unit para sa servicio niya sa buong taon. Siya ang magaasikaso ng papirmhan ng contrata, magpapaayos kung ano man ang sira sa loob ng Condominium at siya ang haharap sa lahat ng problema ng nangungupahan.

Nakasaad sa Section 7 ng Republic Act No. 9653,

Section 7

Ang Rent at ang Kinakailangang Deposito sa Banco

Ang paupahan ay dapat bayaran nang maaga sa loob ng unang limang (5) araw ng bawat kasalukuyang buwan o sa simula ng kasunduan sa paupahan maliban kung ang kontrata ng paupahan ay nagbibigay para sa ibang petsa ng pagbabayad. Hindi maaaring humingi ng mas mababa sa isang (1) buwan na upa sa paupahan ang lessor. Hindi rin siya maaaring humingi ng higit sa dalawang (2) buwan na deposito na dapat itago sa isang bangko sa ilalim ng pangalan ng account ng lessor sa panahon ng buong tagal ng kasunduan ng lease. Anuman at lahat ng interes na naipon dito ay ibabalik sa lessee sa pag-expire ng kontrata ng lease.

Gayunpaman, kung ang lesee ay nabigo na bayaran ang upa, elektrisidad, telepono, tubig o iba pang mga bayarin sa utility o sirain ang anumang mga sangkap ng bahay at mga accessories, ang mga deposito at mga interes sa loob nito ay mawawalan ng pabor sa huli sa halagang katumbas sa pinsala sa pera na ginawa ng nauna.

Section 3

Definition of Terms

Owner/Lessor – kinabibilangan ng may-ari o tagapangasiwa o ahente ng may-ari ng yunit ng tirahan.

Lessee – ay nangangahulugan na ang taong umuupa ng isang yunit ng tirahan.

Maraming real estate agent o may–ari ng Condominium ang sumusuway sa batas na ito. Kung ang nangungupahan ay may “advance deposit” na Php 15,000 noong June 2017 at ito ay kumita ng interes sa pagtatapos ng contrata ng June 2018, dapat ibalik pati “interes” ng pera sa nangungupahan pero ang nangyayari ay pawang 2 months advance ang bayad dahil ginagastos na rin ng may–ari ng Condominium ang nai– advance na pera o bilang pambayad sa real estate agent na humaharap sa kanya.

Nung ako ay minsan nangupahan sa Condominium, ang aking pakiusap sa may–ari ng Condominium ay ibibigay ko ang deposit sa pamamagitan ng post–dated cheque sa ika–siyam na buwan ng aking pangungupahan upang sa gayon ay magamit ko pa ang pera para ipuhunan sa ibang bagay tulad ng Stock Market. Pumayag ang may– ari dahil alam niyang protektado siya ng Section 1 ng Batas Pambansa 22 na nakasaad na,

Section 1

Checks without sufficient funds

Any person who makes or draws and issues any check to apply on account or for value, knowing at the time of issue that he does not have sufficient funds in or credit with the drawee bank for the payment of such check in full upon its presentment, which check is subsequently dishonored by the drawee bank for insufficiency of funds or credit or would have been dishonored for the same reason had not the drawer, without any valid reason, ordered the bank to stop payment, shall be punished by imprisonment of not less than thirty days but not more than one (1) year or by a fine of not less than but not more than double the amount of the check which fine shall in no case exceed Two Hundred Thousand Pesos, or both such fine and imprisonment at the discretion of the court.

The same penalty shall be imposed upon any person who, having sufficient funds in or credit with the drawee bank when he makes or draws and issues a check, shall fail to keep sufficient funds or to maintain a credit to cover the full amount of the check if presented within a period of ninety (90) days from the date appearing thereon, for which reason it is dishonored by the drawee bank.

Where the check is drawn by a corporation, company or entity, the person or persons who actually signed the check in behalf of such drawer shall be liable under this Act.

Nakasaad din sa Article 315 ng Revised Penal Code na,

Article 315

Swindling (estafa)

(a)  By post-dating a check or issuing a check in payment of an obligation when the offender therein were not sufficient to cover the amount of the check. The failure of the drawer of the check to deposit the amount necessary to cover his check within three (3) days from receipt of notice from the bank and/or the payee or holder that said check has been dishonored for lack of insufficiency of funds shall be prima facie evidence of deceit constituting false pretence or fraudulent act. (As amended by R.A. 4885, approved June 17, 1967.)

Nakasaad din sa Section 4 ng Republic Act 9653,

Section 4

Limitasyon sa pagtaas ng upa
                    
Sa loob ng isang (1) taon mula sa pagiging epektibo nito, walang dagdag na dapat ipataw sa renta ng anumang yunit ng tirahan na saklaw ng Batas na ito: sa kondisyon na pagkatapos ng naturang panahon hanggang Disyembre 31, 2013, ang upa ng anumang yunit ng tirahan na saklaw ng Batas na ito ay hindi mapapataas ng higit sa pitong porsiyento (7%) taun-taon hangga't ang yunit ay inookupahan ng parehong lessee: sa karagdagang kondisyon, Na kapag ang tirahan yunit ay naging bakante, ang lessor ay maaaring magtakda ng unang upa para sa susunod Lessee: Ibig sabihin, gayunpaman, na sa kaso ng mga boarding house, mga dormitoryo, mga silid at bedspaces na inaalok para sa upa sa mga mag-aaral, walang pagtaas sa pag-upa nang higit sa isang beses bawat taon ang pahihintulutan.

Paano kung nakapaghulog ka na ng ilang buwan sa iyong Condominium unit at nagbago ang iyong isip, maibabalik pa ba ng iyong mga hinulog?

Ito ay nakadepende sa dami ng iyong hinulog, maaring mong basahin ang Maceda Law o ang “Realty Installment Buyer Act” ng Republic Act No. 6552.

Ito ang aking mga personal na karanasan sa Condominium:

1. Magandang umupa ka muna ng Condominium ng isang taon para malaman mo kung ito ba ay pabor sayo o hindi.

2. Napansin ko na mas mataas ang singil sa kuryente kapag ikaw ay nasa Condominium. Nung ako ay nangungupahan, ang tanging gamit ko lang ay refrigerator, desktop, microwave at washing machine dahil ito ay 25 square meters lamang pero ang aking kuryente ay umaabot ng 800 Php per month.

3. Kung gagamit ka ng Real Estate agent, seguraduhin na ito ay katiwa–tiwala. May mga pagkakataon na kung saan ang unit ay nababakante ng ilang buwan at ito ay pinauupahan sa mga “transient occupant”. Ang mga transient occupant ay yung mga vacacionista o turista na ayaw pumalagi sa hotel dahil sa kakulangan ng amenities kaya’t sila ay umuupa ng mga unit katulad ng sa Condominium na kung saan puede nila ito magamit na hindi limitado ang kanilang kilos. Sila ay maaring pumirme dito ng isang linggo o hanggang isang buwan.

4. Mas mainam na bumili ng Condominium ng cash kesa sa instalment dahil nasasayangan ako sa interes na ibabayad dito. Ako ay nakabili ng Condominium sa Valenzuela subalit ang aking trabajo ay nasa Ortigas kaya’t pinaupahan ko na lang ang aking unit sa halagang Php 10,000 at umupa naman ako ng Condominium sa Ortigas sa halagang Php 12,000. Sa gayon, pawang lumalabas na ang aking upa ay Php 2,000 lang plus ang Association Dues na Php 1,500 na di hamak na mas mababa kung ako ay uupa ng apartment at mamasahe pa ako papunta sa trabajo. Kaya naman kahit Php 16,000 lang ang aking sueldo ay marami pa rin akong naitatabing pera para ipuhunan sa iba pang investment.

5. Pabor ang Condominium para sa mga single. Para sa mga de familia at may mga anak, madalas ang mga bata ay nakakulong lamang sa loob ng Condominium unit at hindi na nagkakaroon ng pagkakataon na makipaglaro sa ibang bata na importante para sa kanilang pakikihalubilong social.

6. Maraming ipinagbabawal sa loob ng Condominium tulad ng pagaalaga ng hayop at paninigarilyo sa loob ng unit.

7. Kung ikaw ay nasa mataas na palapag ng Condominium, minsan ay matagal ang paghihintay sa elevator lalo na kung rush hour at kung huminto man sa iyong palapag, ito ay puno na!

Nakasalalay sa iyo kung paano magiging pabor ang pagbili ng isang Condominium. Walang perpektong reseta para dito dahil iba–iba ang pangangailangan at adhikain ng bawat isa. Ang layunin ng lathalang ito ay magbigay linaw ng mga bagay na maaaring mong asahan sa iyong pagde–decision.